Nazwy dinozaurów, rodzaje dinozaurów

Dinozaury dominowały na Ziemi od około 230 do 65 milionów lat temu. Była to niezwykle różnorodna grupa zwierząt od niewielkich jak kurczak dinozaurów do gigantów, które osiągały do 35 metrów. Dinozaury były roślinożercami, jak i drapieżnymi mięsożercami i zamieszkiwały większość kuli ziemskiej. Dzięki pracy archeologów i antropologów do dziś opisano ok. 1000 gatunków dinozaurów. Przeczytaj ciekawostki na temat T- Rexa, Diplodoka i innych najbardziej znanych gatunków dinozaurów.

Charakterystyka najpopularniejszych dinozaurów i innych prazwierząt

Nazwa dinozaur” pochodzi od greckich słów „deinos” (straszny, potężny) oraz „sauros” (jaszczur). Termin ten został po raz pierwszy użyty przez brytyjskiego naukowca Richarda Owena w 1842 roku. Owen za pomocą tego słowa chciał opisać gigantyczne „jaszczurki” i „gady”, które żyły miliony lat temu, a ich szkielety były przez archeologów odkrywane na całym świecie.

Od końca XIX wieku do dzisiaj odkryto szczątki oraz nazwano i opisano około tysiąc gatunków dinozaurów. Od ponad 100 lat naukowcy odkrywają nowe fakty dotyczące dinozaurów, dlatego zmienia się ich klasyfikacja i opisy gatunków. Obecnie wiemy, że nie wszystkie gatunki opisane wcześniej jako dinozaury nie były dinozaurami, lecz żyjącymi wówczas gadami, ssakami i ptakami.

Poniżej przedstawiamy sylwetki 10 najbardziej znanych gatunków dinozaurów oraz innych prazwierząt żyjących w mezozoiku .

Allozaur (Allosaurus)

Nazwa Allosaurus tłumaczona jest jako „dziwny jaszczur, ponieważ nad oczami miał on skostniałe rogi, a na kości nosowej dwa grzebienie. Dinozaur mierzył 9 metrów długości i prawdopodobnie ważył ponad dwie tony. Allosaurus żył w późnej jurze na terenie Ameryki Północnej. Olbrzym ten był dwunożnym drapieżnikiem mającym wielką czaszkę wyposażoną w ostre zęby.

Ankylozaur (Ankylosaurus)

Ankylosaurus, czyli „usztywniony jaszczur” miał pancerne ciało i duży młot na końcu ogona, który prawdopodobnie służył do obrony. Ankylosaurus był łagodnym roślinożercą, osiągał do 9 m długości i mógł ważyć nawet 6 ton. Nieliczne szczątki Ankylosaurusa zostały znalezione na terenach obecnej Ameryki Północnej.

Brachiozaur (Brachiosaurus)

Brachiozaur („ramienny jaszczur”) należał do największych dinozaurów, gdyż osiągał 13 m wysokości i aż 27 m długości, a jego waga wynosiła 60 ton. Jego cechą charakterystyczną są przednie kończyny, które były dłuższe od tylnych, oraz to, że jego barki znajdowały się powyżej linii bioder. Brachiozaur był roślinożercą i żył na terenie Afryki i Ameryki Północnej.

Diplodok (Diplodocus)

Ten sympatyczny olbrzym jest ulubieńcem dzieci i prawdopodobnie najczęściej spotykanym dinozaurem w bajkach. Nazwany „podwójną belką” Diplodok, żył w Jurze na terenie Ameryki Północnej. Diplodoka wyróżniał ogon z 80 kręgami i podwójnymi wypustkami oraz nietypowe uzębienie z mocno zredukowanymi zębami policzkowymi i przednimi zębami z eliptycznymi koronami.

Kronozaur (Kronosaurus)

Kronozaur nie był dinozaurem, lecz olbrzymim gadem morskim. Kronozaur mierzył ok. 9 metrów, a ważył nawet 10 ton i był mięsożernym drapieżnikiem żyjącym we wczesnej kredzie. Krokozaurus miał dwie pary dużych płetw i ogon, którym sterował. Jego cechą charakterystyczną była stosunkowo krótka szyja i długie ciało. Spłaszczona czaszka miała do 2 metrów długości. Kronozaur miał także długie zęby oraz duże oczy i nozdrza.

Mikroraptor (Microraptor)

Microraptor, długo był uważany za najmniejszego dinozaura, jego osobniki miały zaledwie około 70-90 cm długości razem z długim ogonem. Dinozaur miał cztery pary skrzydeł pokrytych piórami i może dlatego porównywany jest do współczesnego kurczaka. ”Mały drapieżca” był mięsożercą i prawdopodobnie żył na całym świecie.

Pterodaktyl (Pterodactylus)

Obecnie wiadomo, że Pterodaktyl nie był dinozaurem, lecz pterozaurem, czyli latającym gadem, który żył w Europie w okresie jurajskim. Pterodaktyl jest pierwszym odkrytym latającym gadem. Jego skrzydła były zbudowane ze skórnej błony, a ich rozpiętość wynosiła niewiele ponad metr. Kształt jego zębów i dziobu sugeruje, że polował on na ryby, nurkując w wodzie.

Spinozaur (Spinosaurus)

Dzięki charakterystycznej budowie jest najlepiej rozpoznawalnym dinozaurem. ” Zadaszony jaszczur” miał pochyloną sylwetkę z masywnymi „płytami” pokrywającymi grzbiet, a na końcu jego ogona znajdowały się kolce.

Triceratops

Dinozaur nazwany twarzą o trzech rogach zasłynął właśnie posiadaniem rogów. Dodatkowo jego charakterystyczną cechą była także kostna „tarcza” znajdująca się na szyi. Jego łeb stanowił zatem skuteczną broń i jednocześnie wg badaczy takie oręże było wykorzystywane podczas walk godowych.

T – Rex (Tyrannosaurus Rex)

Najbardziej znany dinozaur nazywany „królem gadów-tyranów”. T-Rex był ogromnym drapieżnikiem, mierzył do 6 metrów wysokości i do 15 metrów długości, ważył ok. 9 ton. Tyranozaur Rex żył w późnej kredzie, na terenie obecnej Kanady i USA. Naukowcy mają różne opinie na temat trybu życia tego olbrzyma, jednak większość paleontologów twierdzi, że polował on na duże dinozaury roślinożerne, ale mógł też posilać się padliną.

Kiedy żyły i jak wyginęły dinozaury?

Dinozaury zamieszkiwały Ziemię w erze mezozoicznej, która trwała od około 252 do 66 milionów lat temu. W tym okresie wszystkie kontynenty były ze sobą połączone i tworzyły jeden wielki kontynent (Pangea). Mezozoik został podzielony na trzy okresy: trias, jurę i kredę.

Trias (ok. 252 do 201 milionów lat temu) – w tym okresie pojawiają się pierwsze dinozaury. Były to zazwyczaj małe do średniej wielkości gady, które stopniowo ewoluowały, W środkowym triasie, wyodrębniły się dwa rzędy dinozaurów: Saurischia (gadziomiedniczne) oraz Ornithischia (ptasiomiedniczne).

Jura (ok. 201 do 145 milionów lat temu) – w jurze dinozaury zdominowały życie na lądzie. W okresie jurajskim powstało wiele nowych gatunków dinozaurów, a wśród nich gigantyczne roślinożercy np. Brachiosaurus czy Diplodocus, a także pierwsze ptaki, takie jak Archaeopteryx.

Kreda (ok. 145 do 66 milionów lat temu) – to ostatni okres, w którym żyły ogromne stworzenia. W Kredzie dinozaury nadal ewoluowały i powstawały nowe gatunki takie jak Tyrannosaurus Rex, Triceratops i Velociraptor. Wraz z końcem kredy zakończyło się panowanie dinozaurów na Ziemi. Naukowcy przyjmują kilka teorii dotyczących wyginięcia dinozaurów. Najprawdopodobniej dinozaury wyginęły z powodu rozbicia się o planetę asteroidy lub komety. Ponadto także jako prawdopodobną przyczynę wyginięcia dinozaurów wskazuje się erupcje wulkanów.

Jednak mimo powszechnie funkcjonującej informacji, że dinozaury wyginęły, nie jest to do końca prawda. Współcześnie żyjące ptaki są bezpośrednimi potomkami dinozaurów z grupy teropodów, do których należały takie gatunki jak Tyrannosaurus i Velociraptor.

Klasyfikacja dinozaurów

Najczęściej gatunki dinozaurów kwalifikuje się, ze względu na budowę anatomiczną (gadziomiedniczne i ptasiomiedniczne) oraz sposób odżywiania (roślinożerne i mięsożerne).

Nazwa Saurischia pochodzi z greckiego od słów „sauros”, co znaczy jaszczurka, i „ischion”, czyli miednica. Dinozaury te mają jaszczurkowatą strukturę miednicy i dlatego nazywane są jaszczurowatymi lub gadziomiednicznymi.

Dinozaury gadziomiedniczne

Saurischia, czyli grupa gadziomiednicznych obejmuje dinozaury, które są podzielone na dwie główne podgrupy: Theropoda i Sauropodomorpha.

Theropody w dosłownym tłumaczeniu „stopy bestii” to grupa, do której należą wszystkie drapieżne dinozaury lądowe, a także te będące przodkami ptaków. Theropody są bardzo zróżnicowane pod względem wielkości — od małych jak Compsognathus do gigantycznych rodzajów takich jak Tyrannosaurus Rex.

Sauropodomorpha to głównie dinozaury roślinożerne o długich szyjach i ogonach. Podgrupa Sauropodomorpha, zwana inaczej Zauropodomorfy, to prawdopodobnie największe stworzenia, jakie dotychczas chodziły po Ziemi. Zauropodomorfami były czworonożne dinozaury roślinożerne z długimi szyjami i ogonami. Do Zauropodomorfów zaliczane są między innymi:

Dinozaury ptasiomiedniczne

Ornithischia, czyli dinozaury ptasiomiedniczne, jak sama nazwa wskazuje miały miednicę podobną do miednicy ptaków. Co ciekawe ptaki pochodzą od dinozaurów jaszczuromiedniczych, a nie ptasiomiednicznych.

Grupa Ornithischia obejmuje trzy podgrupy dinozaurów: ceropody, ornitopody i tyreofory. Miednica tych dinozaurów skonstruowana była tak, że kość biodrowa podobnie, jak u ptaków, kierowała się do przodu, dzięki czemu miały one przestrzeń dla rozbudowanych jelit, potrzebnych do trawienia roślin. Dlatego w przeciwieństwie do dinozaurów z grupy Saurischia wszystkie ptasiomiedniczne były roślinożercami.

5 ciekawostek o dinozaurach

Dinozaury to fascynujące stworzenia, których życie wzbudza duże zainteresowanie. Oto kilka ciekawych faktów na temat dinozaurów:

Dinozaury żyły na Ziemi przez aż 160 milionów lat, dla porównania gatunek Homo Sapiens istnieje tylko od około 300 tysięcy lat. Najstarszym znanym dinozaurem był Nyasasaurus Parringtoni, który żył około 243 miliony lat temu.

Dinozaury bardzo się różniły pod względem wielkości najmniejsze, np. Microraptor, były wielkości kota, a największe, jak np. Argentinosaurus, mierzyły ponad 30 metrów długości i ważyły ponad 100 ton. Natomiast za najcięższego dinozaura uważa się Patagotitan, który mógł ważyć do 77 ton.

Wiele dinozaurów, zwłaszcza z grupy teropodów, miało pióra. Pierwszym dinozaurem, u którego odkryto pióra, był Archaeopteryx – mały teropod żyjący około 150 milionów lat temu. Współczesne ptaki są potomkami teropodów, czyli grupy dwunożnych dinozaurów, do których należał Tyrannosaurus Rex i Velociraptor.

Wszystkie poznane dinozaury składały jaja. Ciekawostką jest to, że niektóre ich gniazda miały jaja ułożone w kształcie spiralnym, podczas gdy inne były ułożone w proste linie.

Dinozaury nie były jedynymi gigantycznymi zwierzętami ery mezozoicznej. W tym okresie na Ziemi żyły ogromne gady lądowe i morskie, ptaki, ssaki i pająki, które nie były dinozaurami.

Dzięki archeologom o dinozaurach wiemy coraz więcej i temat tych żyjących 200 milionów lat temu stworzeń jest interesujący zarówno dla małych dzieci, jak i dorosłych. Ciekawostek, faktów i mitów na temat dinozaurów jest bardzo dużo i możemy o nich przeczytać w interesujących książkach dla dzieci zawierających opisy, ilustracje i zdjęcia szkieletów. Księgarnie oferują kolorowe książeczki i albumy przeznaczone dla fanów dinozaurów w każdej grupie wiekowej: